बेंगळुरू: विधानसभेच्या सदस्यांनी राज्यघटनेत दिलेल्या आदेशा ऐवजी विशिष्ट व्यक्तींच्या नावाने घेतलेल्या शपथेच्या पावित्र्याला आव्हान देणारी जनहित याचिका फेटाळून लावताना उच्च न्यायालयाने बुद्ध, बसवेश्वर आणि आंबेडकर यांना दैवी अवतार म्हटले आहे. हायकोर्टाने म्हटले की, त्यांना दैवी अवतार मानले जातात ज्याचा अर्थ राज्यघटनेतील 'देव' या अर्थाने त्यांचे नावाने शपथ घेतल्यास घटनेतील अनुसूची 3 अंतर्गत घटनात्मक तरतुदींचे उल्लंघन होत नसल्याचे मत नोंदविले आहे. Buddha, Basaveshwara & Ambedkar considered as divine incarnates: Karnataka High Court has expressed opinion on January 5, 2024.
“कधीकधी, भगवान बुद्ध (563 BCE - 483 BCE), जगज्योती बसवेश्वर (1131-1196), डॉ. बी.आर. आंबेडकर (1891- 1956), इत्यादीसारख्या उंच व्यक्तींना 'दैवांश-संभूतास' म्हणजेच दैवी स्वरूप मानले जाते. तिसर्‍या अनुसूचीतील संवैधानिक स्वरूपांमध्ये वापरला जाणारा इंग्रजी शब्द 'गॉड' जवळजवळ समानच दर्शवतो, असे मुख्य न्यायाधीश प्रसन्ना बी. वराळे आणि न्यायमूर्ती कृष्णा एस. दीक्षित यांच्या खंडपीठाने त्यांच्या निकालात म्हटले आहे.
At times, tall figures like Bhagawan Buddha (563 BCE – 483 BCE), Jagajyothi Basaveshwara (1131-1196), Dr. B R Ambedkar (1891- 1956), etc., are held as ‘daivaansha-sambhootaas’ i.e., divine incarnates which the English word ‘God’ employed in the constitutional formats in Third Schedule, does nearly denote the same,” the Division Bench of Chief Justice Prasanna B Varale and Justice Krishna S Dixit said in their judgement.
पुढे, हायकोर्टाने सांगितले की "देव-तटस्थ" (God-neutral oath) शपथ घेण्यास परवानगी आहे. "कन्नडमध्ये असे म्हटले जाते 'देवनोब्बा, नाम हलवू' याचा अर्थ असा होतो: देव एक आहे, जरी त्याला अनेक नावांनी संबोधले जाते. हे ‘बृहदारण्यक उपनिषद’ म्हणते त्या अनुषंगाने आहे: “एकम् सत् विप्र बहुधा वदन्ति” ज्याचा शाब्दिक अर्थ असा आहे की, सत्य एक आहे आणि ज्ञानी त्याला विविध नावांनी संबोधतात. This is in line with what ‘Brihadaaranyaka Upanishad’ states: “ekam sat vipra bahudha vadanti” which literally means that, truth is one and the wise call him with various nomenclatures.
बेळगावी येथील भीमप्पा गुंडप्पा गडाड यांच्या याचिकेत दावा करण्यात आला होता, की 2023 मध्ये पदाची शपथ घेतलेल्या अनेक आमदारांनी आणि काहींनी मंत्री म्हणून अनुसूची 3 अंतर्गत घटनात्मक तरतुदींचे उल्लंघन केले आहे. आणि त्यामुळे त्यांना अपात्र ठरवण्यात यावे.
तथापि, हायकोर्टाने सांगितले की शपथ “देवाच्या नावाने शपथ घ्या” किंवा पर्यायाने “गंभीरपणे प्रतिज्ञा” या अभिव्यक्तीद्वारे घेतली जाऊ शकते. देवाचे नाव न घेता शपथ घेता येते, असे न्यायालयाने म्हटले आहे. “हे लक्षात घेणे देखील महत्त्वाचे आहे की देवाच्या नावाने किंवा देवाचे नाव न घेता शपथ घेतली जाऊ शकते,” हायकोर्टाने म्हटले आहे.
ही याचिका फेटाळून लावताना, हायकोर्ट म्हणाले की, “विद्वान वकिलांनी याचिकाकर्त्यासाठी राहून जोरदार युक्तिवाद करूनही, खाजगी प्रतिवादींनी सदस्यत्वाची घेतलेली शपथ विहित नमुन्याच्या आवश्यकतांचे पालन करत नाही, असे आम्हाला पटवून देवु शकले नाही. आम्ही सावधगिरी बाळगण्यास घाई करतो की, वस्तुस्थितीतील शपथेचे सदस्यत्व घेण्यात अयशस्वी झाल्यास अशा प्रकारच्या टाळता येण्याजोग्या खटल्यांना वाव मिळेल. आणि त्यामुळे अधिक स्पष्टीकरण देणे, निर्दिष्ट करणे आवश्यक नाही. ”